उदयपुर । उदयपुरमा हुन लागेको प्रथम उदयपुर हुकेहुका महोत्सव–२०८० तथा बृहत सांस्कृतिक कार्यक्रम आज शनिबार हुदैछ । शुक्रबार उदयपुरको बहेड्वा थारू होमस्टेमा पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गरी उक्त कार्यक्रमको सम्पुर्ण तयारी पुरा भएको जानकारी दिएको हो ।
नेपाल थारू संघ (समाजवादी) को आयोजनामा हुन लागेको सो कार्यक्रम आज शनिबार चौदण्डीगढी नगरपालिका वडा नं. ९ स्थित पश्चिमटोल, ज्यामिरेमा हुनेछ ।
थारुमा ‘अन्धन लक्ष्मी घर ढुक, दलिदर बहार हो’ अर्थात ‘धनकी देवी लक्ष्मी घरभित्र आओ, भूत, पिचास, नकारात्मक चिज बाहिर जाओ’ भन्ने मन्त्र सहित हुकेहुका खेल्ने चलन रहे पनि अहिले लोप हुन लागेकोले संस्कृति बचाउनको लागि हुकेहुका महोत्सव गर्न लागिएको हो ।
थारु संस्कृतिका जानकार जयराम पञ्जियार चौधरीका अनुसार हुकेहुकामा अन्नपात र धनलक्ष्मी घरभित्र बोलाउने तथा भुत प्रेत, पिसाच र अलक्षिण घरबाहिर धपाउन यो बेला मन्त्रोच्चारण गर्ने चलन चलिआएको हो । ‘अन्धनलक्ष्मी घर आव, भुतप्रेत, दरिद्र सव बाहर जाव’ अर्थात अन्न पात, धन दौलत र लक्ष्मी घरभित्र पस, भूतप्रेत र दुःख कष्ट घर बाहिर भगाउन यो मन्त्र जप्ने गरिएको छ । थारु समुदायले वर्षभरीका ५ खालका बिकृतिहरु दरिद्र, क्रोध, लोभ, मोह र पाप त्याग्दै राम्रा र असल कामहरुको सुरुवात गरी आउँदो वर्ष सुखले बिताउन प्रार्थना गर्ने दिनको रुपमा पनि हुकेहुकालाई लिने गरेको पञ्जियारले बताए । थारु शब्दमा दिपावलीलाई सुकराइत भन्ने चलन छ । यसै दिनदेखि नयाँ अन्नबाली भित्राउने चलन रहेको छ । नयाँ अन्नबाली गाई गोरुलाई खुवाई भित्र्याउने गरिन्छ ।
पत्रकार सम्मेलनमा प्रमुख अतिथि नेकपा (एकीकृत समाजवादी) का पोलिटव्युरो सदस्य तथा कोशी प्रदेशका अध्यक्ष बलदेव चौधरीले सनपाटको सन्ठीको मुठालाई बाबियो खरले बाँधेको राँको बालेर फाल्ने परम्परा हुकेहुका वर्षभरीका गलत क्रियाकलाप त्यागेर आगामी वर्ष शान्ति र प्रगतिका साथ बिताउने मनोकामना गर्ने गरिएको बताए । उनका अनुसार औँसीको साँझ वर्षभरी भुलवश तथा जानाजान भएका गल्ती कमिकमजोरी, घरायसी झगडा, बमनश्य, इश्र्या, लडाई, क्रोध, लोभ र मोह त्याग्न मन्त्र जप्दै सन्ठीको राँको फाल्ने परम्परा रहेको बताए ।
प्रमुख अतिथि चौधरीले देशका सबै जातजाति, भाषाभाषी, समुदाय र धर्मको सम्मान गर्नुपर्ने बताएका छन् । उदयपुरमा देशमै पहिलोपटक हुन लागेको ‘हुकेहुका महोत्सव ०८०’को बारे जानकारी गराउन आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा त्रियुगा नगरपालिकाका पूर्वप्रमुखसमेत रहेका नेता चौधरीले नेपाल जातीय बिबिधतामा एकता र धार्मिक सहिष्ण्ुाताको उदाहरणीय मुलुक रहेको बताए ।
कार्यक्रममा पूर्व प्रदेशसभा सदस्य सुनिता चौधरी र विद्वान थारु अगुवाहरुसमेत सहभागी कार्यक्रमा नेपालकै पहिलोपटक सार्वजनिक रुपमा मनाउन लागिएको हुकेहुका यसअघि थारु समुदायले घरमा सीमित रहेको पूर्व मेयर चौधरीले बताए । उनले सबै जातजाति र समुदायको संस्कार, संस्कृति, परम्परा र भेषभुषालाई नेकपा (एस)ले साझा सम्पत्तिको रुपमा बुझ्ने गरेको भन्दै राज्यले पनि सबैलाई समान सम्मान गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।
थारु समुदायका धेरै संस्कार, संस्कृतिहरु लोपोन्मुख अवस्थामा पुगिसकेको हुनाले समाज र राज्यको नजर तान्ने गरी महोत्सव आयोजना गर्न लागेकोमा आयोजक समितिलाई धन्यबाद दिए ।
वृहत सांस्कृतिक कार्यक्रमको आयोजना गरी मनाईने उक्त महोत्सवमा मुख्य आकर्षणको रूपमा हुकेहुका प्रतियोगिता राखिएको आयोजकले जनाएको छ । प्रतियोगितामा प्रथम, द्धितिय र तृतिय हुने समुहलाई क्रमसः ५ हजार, ३ हजार र २ हजारले पुरस्कृत गरिने आयोजकले बताए ।
आयोजकका अनुसार प्रतियोगितामा भाग लिनेहरूको मुल्यांकन ५ आधारमा गरिने छ । हुकेहुकाको वनोट, हुकेहुकाको मन्त्र, हुकेहुका खेल्ने तरिका, हुकेहुकाको समापन र थारू भेषभुषा÷पहिरणको आधारमा प्रतियोगिताको मुल्यांकण गरिने छ ।
त्यस्तै प्रतियोगितामा सहभागि व्यक्ति वा समुह स्वयंले नै हुकेहुकाको लागि चाहिने आवश्यक सर–समान ल्याउनुपर्ने छ भने प्रत्येक टोली वा समुहमा कम्तिमा ७ जना र बढीमा १० जना सहभागि हुनुपर्ने आयोजकले जनाएको छ ।
प्रतियोगितामा सहभागी प्रत्येक समुहलाई ५ मिनेटको समय तोकिएको छ ।
थारू समुदायमा परापुर्वकाल देखि तिहार (शुकराईत) मा लक्ष्मी पुजाको दिन धुमधामका साथ मनाउदै आएको हुकेहुका अहिले लोप हुन लागेको अवस्थाले गर्दा यो संस्कृतिको संरक्षण गर्ने उदेश्यले महोत्सव आयोजना गरिएको आयोजकले बताएको छ ।
